ABA Uzbekistan “Xitoy (Shanlo) – O‘zbekiston: savdo-iqtisodiy va institutsional hamkorlikni chuqurlashtirish” forumida

16.07.2025

2025-yil 11-iyul kuni Hilton Tashkent City mehmonxonasida “Xitoy (Shanlo shahri) – O‘zbekiston: savdo-iqtisodiy va institutsional hamkorlikni chuqurlashtirish” mavzusida investitsiya forumi bo‘lib o‘tdi. Forum doirasida O‘zbekiston Avtomobil biznesi uyushmasi raisi Shuhrat Yusupov nutq so‘zlab, mamlakatimizda avtomobil sohasida yuz berayotgan muhim o‘zgarishlar haqida so‘z yuritdi va xitoylik kompaniyalarni, xususan, avtomobil qismlari ishlab chiqarish yo‘nalishida hamkorlikni kengaytirishga taklif etdi.

Yangilanayotgan va kengayib borayotgan avtomobil sanoati

Shuhrat Yusupov O‘zbekiston Avtomobil biznesi uyushmasi (ABA Uzbekistan)ni taqdim etdi — bu avtomobil sohasida faoliyat yuritayotgan xususiy ishlab chiqaruvchilar, ehtiyot qismlar yetkazib beruvchilar, dilerlar va importyorlarni birlashtiruvchi nodavlat, notijorat tashkilotdir. U so‘nggi 7–8 yildagi islohotlar natijasida mamlakatda avtomobil sanoatida xususiy sektor shakllanganini ta’kidladi.

Hozirgi kunda ushbu sohada yiliga 500 mingdan ortiq avtomobil ishlab chiqarish quvvatiga ega bo‘lgan 7 ta kompaniya faoliyat yuritmoqda. 2025-yil yakuniga qadar sotuv hajmining 500 ming dona atrofida bo‘lishi kutilmoqda. Bu raqam 2024-yilda ishlab chiqarilgan 424,8 mingdan ortiq avtomobil haqidagi hisobotlarga mos keladi. Avtomobil sanoati hozirda O‘zbekiston sanoat ishlab chiqarishining muhim qismini tashkil etmoqda.

Avtosanoatdagi asosiy o‘yinchilar

O‘zbekistonning eng yirik avtomobil ishlab chiqaruvchisi — davlatga qarashli UzAuto Motors kompaniyasi bo‘lib, u General Motors (GM) platformasiga asoslangan avtomobillarni ishlab chiqaradi. Dastlab bu korxona Daewoo bilan, so‘ngra GM bilan qo‘shma korxona bo‘lgan. Bugungi kunda esa kompaniya to‘liq davlat tasarrufida.

Ikkinchi yirik, shuningdek, to‘liq xususiy investitsiyalar asosida qurilgan birinchi avtomobil zavodi bu — ADM Jizzakh. U ADM Global kompaniyalar guruhi tarkibiga kiradi va bir nechta xalqaro brendlar avtomobillarini yig‘adi. 2021-yilda ishga tushgan bu zavod yiliga 100 mingta avtomobil ishlab chiqarish quvvatiga ega bo‘lib, u yerda Chery va Haval kabi Xitoy brendlarining mashinalari yig‘iladi.

Xitoy brendlariga bo‘lgan talabning oshishi

Shuhrat Yusupov Xitoy avtomobil brendlariga bo‘lgan talabning sezilarli darajada oshib borayotganini alohida qayd etdi:

▪️ BYD — elektr va gibrid avtomobillari bilan mashhur Xitoy brendi bo‘lib, ushbu kompaniya UzAuto bilan hamkorlikda Jizzax viloyatida yangi energiya manbalariga asoslangan avtomobillarni ishlab chiqaruvchi qo‘shma korxona tashkil etdi. Zavod 2024-yil iyun oyida ommaviy ishlab chiqarishni boshlagan bo‘lib, dastlabki yillik quvvati 50 000 ta avtomobilni tashkil etadi. Kelajakda bu ko‘rsatkich 500 000 tagacha oshirilishi rejalashtirilgan.

▪️ Chery — mashhur brendlar qatorida bo‘lib, uning Tiggo rusumidagi yo‘ltanlamas avtomobillari va Arrizo sedani ADM Jizzakh zavodida yig‘iladi.

▪️ Haval — yana bir mashhur Xitoy brendi bo‘lib, O‘zbekiston bozorida o‘z o‘rnini topgan. Bu brend avtomobillari ham ADM Jizzakhda ishlab chiqarilmoqda.

Ehtiyot qismlar ishlab chiqarish bo‘yicha hamkorlikni chuqurlashtirishga chaqiriq

Yusupov janoblarining chiqishidagi asosiy fikr — avtomobil ehtiyot qismlari ishlab chiqarish bo‘yicha Xitoy kompaniyalari bilan hamkorlikni mustahkamlash zarurligi bo‘ldi. U avtomobilning asosiy qiymati yakuniy yig‘ishda emas, balki uning tarkibiy qismlarida ekanini ta’kidladi. Garchi hozirda O‘zbekistonda 100 dan ortiq ehtiyot qismlar ishlab chiqaruvchi korxonalar mavjud bo‘lsa-da, ayrim muhim texnologiyalar hali mahalliylashtirilmagan.

Xususan, xavfsizlik yostiqchalari va rul tizimlari kabi yuqori texnologiyali qismlarni mamlakat ichida ishlab chiqarish zarurati alohida ta’kidlandi. Yusupov janoblari aynan ushbu qismlar Shanlo shahrida BYD uchun ishlab chiqarilayotganini eshitib, katta mamnuniyat bildirganini aytdi.

U yakunida ushbu komponentlar va boshqa qismlarni mahalliylashtirish bo‘yicha Xitoy kompaniyalari bilan qo‘shma korxonalar yoki boshqa hamkorlik shakllarida loyihalarni yo‘lga qo‘yishga katta qiziqish borligini bildirdi. Shu bilan birga, u ADM Jizzakh zavodi yaqinida shakllanayotgan avtomobil komponentlari klasterini bunday loyihalar uchun istiqbolli platforma sifatida qayd etdi.